Cỏ năn bộp, đặc sản trời cho của người miền Tây

Rate this post

Trong ẩm thực miền Tây Việt Nam, năn bộp – là một loại cỏ mọc hoang dại, tự nhiên trên những cánh đồng ngập mặn, ngập phèn của các tỉnh miền Tây Cũng không biết tự khi nào, năn bộp được thu hái và sử dụng như một loại rau ăn sống hoặc chế biến, kết hợp trong nhiều món ăn. Đến nay loài cỏ mọc đồng này, không bị mai một mà còn được xem như một loại sản trời cho của miền Tây, năn bộp còn trở thành nguồn thu nhập đáng kể cho đời sống bà con nông dân miền Tây.

Nội dung chính

Năn bộp miền Tây

Lịch sử cây cỏ năn bộp

Tương truyền rằng, xưa kia có những lão nông tri điền Bạc Liêu, trong lúc trà dư tửu hậu, đã ngồi bàn xem ai là người phát hiện ra vị ngon của món cỏ năn bộp này. Theo những cụ, trẻ chăn trâu trên những cánh đồng ngập nước là người có công đầu, kế đó là những người dân nghèo bứt đọt năn ăn cho qua bữa. Trong những năm kháng chiến, những cán bộ cách mạng hoạt động giải trí sâu trong bưng biền đã chế thêm những món ăn mới từ năn. Từ đó về sau, người dân miền Tây Nam Bộ đã lưu truyền và chế biến thêm nhiều món ăn mới mê hoặc từ loài cỏ năn bộp này. Giúp năn bộp trở thành loại rau đồng thân thuộc trong từng bữa cơm quê .

Đặc điểm cây năn bộp

Người dân miền Tây phân biệt năn thành hai loại là “năn kim” và “năn bộp”.

Bạn đang đọc: Cỏ năn bộp, đặc sản trời cho của người miền Tây

Năn kim còn gọi là “cỏ năn”, có cọng nhỏ, đầu nhọn như cây chông và có màu xanh đậm, mọc trên vùng nước cạn hoặc nhiễm phèn vàng, có củ, thân nhỏ nên thường cắt cho trâu bò ăn. Còn năn bộp (hay “năn”) có cọng suôn hơn, tròn to bằng khoảng chiếc đũa, màu nâu non, mọc trên vùng ruộng sâu nhiễm phèn bạc. Cứ mỗi mùa mưa năn bộp mọc chen trong ruộng lúa hoặc ken dày trên các vùng đất hoang trũng. Khi những cơn mưa cuối cùng trong năm ngừng rơi, cũng là lúc mùa năn chấm dứt.

Có ba phần trên thân cây năn bộp có thể được sử dụng để làm món ăn.

Phổ thông nhất là “ đọt năn ”, thực ra là đoạn dài 5 – 10 cm ở gần gốc, màu vàng nâu xỉn vì nhiễm phèn nhưng khi bóc ra lấy phần non thì có màu trắng ngà, nhẹ bỗng như xốp và dài chừng 3 tấc. Đọt năn được chế biến thành nhiều món ăn do tính thông dụng của nó .Thứ nữa hoàn toàn có thể kể đến “ mầm năn ”, là những đoạn chồi non của cây dài khoảng chừng 2 đốt ngón tay người lớn, sếu đầu đỏ rất thích mổ ăn, thường chỉ có trong khoảng chừng thời hạn đầu mùa mưa ( tháng 4 âm lịch ) và thường được người dân thu hái để muối dưa chua .Cuối cùng là củ năn, có trong những tháng mùa khô, khi cây năn đã chết lụi gửi củ dưới đất đến mùa mưa năm sau mới mọc lên thành cây. Củ năn được đào lên rửa sạch để ăn hoặc ủ cho mọc mầm để lấy muối dưa .

Những cánh đồng cỏ năn bộp nổi danh miền Tây

Cây năn bộp mọc ở nhiều tỉnh như Bạc Liêu, Sóc Trăng, An Giang, Đồng Tháp, Long An, Cà Mau v.v. nổi tiếng nhất là năn bộp ở Bạc Liêu, Sóc Trăng .Vùng rau năn nguyên vật liệu của Bạc Liêu là một cánh đồng rộng bát ngát thuộc hai huyện Hồng Dân và Phước Long ngày này. Đây là vùng đất nhiễm phèn chua mặn, tuy đã được tìm hiểu và khám phá trồng lúa nhưng chỉ được một vụ mùa khởi đầu vào khoảng chừng giữa hoặc cuối tháng 10 âm lịch, thời hạn còn lại trong năm năn mọc ngút ngàn. Khoảng sa mưa ( tháng 4 âm lịch ), khi năn mọc bạt ngàn trên đồng, những chủ ruộng thuê người nhổ năn rồi chèo ghe ra chợ bán hoặc bán cả đám cho thương lái, để từ đó năn được phân phối đi khắp chợ huyện hay những tỉnh lân cận, đặc biệt quan trọng năn bộp nay trở thành đặc sản nổi tiếng rau sạch xứ TP HCM .Ở Sóc Trăng, tại ấp Mỹ Lộc, xã Mỹ Bình huyện Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng – cũng là một vùng phèn chua nhiễm mặn, có nhiều cánh đồng năn tự nhiên. Nay đã có 1 số ít người thử nghiệm trồng năn thay trồng lúa đem lại hiệu suất cao .

Các món ăn từ cỏ năn bộp

Củ năn và mầm năn về cơ bản là không thông dụng vì vậy trong thực tiễn, chỉ đọt năn được chế biến thành nhiều món. Rau năn có vị ngọt thanh, có hậu và hơi ngai ngái mùi phèn mặn và mùi khói rơm rạ đốt trên đồng. Theo Đông y năn có tính bình, tương hỗ tỳ vị, có nhiều dinh dưỡng và chất xơ. Những gốc năn bóc tách hết vỏ vàng nâu bên ngoài lấy phần non màu trắng như trứng gà để làm rau ăn sống, trộn gỏi, xào, nấu canh, nhúng lẩu, làm dưa v.v. và món nào cũng ngon đặc biệt quan trọng .Đơn giản nhất là món rau năn ăn như một loại rau sống, chấm với nước trong nồi thịt kho, cá kho, hay mắm kho. Dân dã mà xôm tụ hơn nữa là thì là rau năn ăn sống với cá rô đồng rán giòn, cá lóc nướng trui hoặc cá trê nướng dầm nước mắm gừng .

Kế đó là các món rau năn xào với phương thức chế biến rất phong phú: năn xào thịt trâu, năn xào măng tây hay măng vòi, năn xào thịt vịt, năn xào gà đất[, năn xào nghêu, năn xào hến, năn xào tép bạc, năn xào nước cốt dừa, năn xào ếch, năn xào thịt chuột đồng, năn xào trứng v.v. Các món năn xào nói trên thường để to lửa, đảo nhanh cho rau năn vừa chín tái, ăn có độ giòn ngọt, trở thành đồ ăn thích hợp khi đi kèm với rượu đế, cơm trắng. Đọt năn cũng có thể nấu canh cá, canh thịt băm, canh ngao, canh cua đồng, nhúng lẩu mắm v.v.

Xem thêm: Trồng cây phong thủy theo tuổi cho 12 con giáp gặp may cả năm, tài lộc đầy nhà

Tại Ngã Năm, Sóc Trăng, món năn bộp trộn thịt gà luộc làm gỏi ( nộm ), đi kèm chút rau răm và rau húng quế, là tuyệt chiêu nhà hàng khoái khẩu của nhiều người .Một món ăn khác cũng rất đặc biệt quan trọng, đó là bánh xèo nhân thịt vịt xiêm và năn. Một phần năn băm nhuyễn với thịt vịt làm nhân, phần khác áo ngoài bánh với bột và chút đỗ xanh ngâm nở, rán xèo trên chảo mỡ .Dưa chua năn cũng là món ăn được người dân miền Tây Nam Bộ ưa thích. Dưa năn hoàn toàn có thể làm dạng muối xổi, trộn dấm đường tỏi ớt và chút muối ăn sau đó để khoảng chừng 30 phút là dùng được. Tuy nhiên, trong thực tiễn dưa năn thường được muối bằng nước vo gạo kèm chút muối, đường, ém trong hũ 1-2 ngày là chín. Tuy đọt năn hoàn toàn có thể muối dưa chua nhưng mầm năn mới thực là nguyên vật liệu tốt nhất cho một vại dưa tuyệt ngon [ 1 ] để ngày tết truyền thống ăn với thịt kho tàu hay cá kho tộ. Tại Bạc Liêu, ba món năn đặc sản nổi tiếng đồng quê, gọi là “ đọt năn ba món ” gồm năn xào thịt trâu, năn ăn sống chấm mắm kho và năn muối dưa chua .Mùa khô khi cây năn chết lụi, củ năn được người dân đào lên ăn tươi, luộc, rang, ủ lên mầm làm dưa thậm chí còn xay lấy bột làm bánh .Khi nhu yếu rau sạch tại những vùng miền Tây Nam Bộ ngày càng lớn, đọt năn dân dã, ăn lạ miệng và ngon đã trở thành nguồn rau sạch quý giá. Nhổ năn bán đã trở nên phổ cập, là nghề giúp tăng thu nhập của nhiều hộ dân nghèo miền Tâu Nam Bộ. Vì lẽ đó người ta bảo nhau rằng “ năn bộp là đặc sản nổi tiếng trời cho của người miền Tây ” .