Nội dung chính
Mô tả
Theo Đông y : Ngưu bàng tử hay hạt ngưu bàng có vị cay, đắng, tính hàn, có tính năng trừ phong nhiệt, thanh nhiệt giải độc, thông phổi, làm mọc ban chẩn, tiêu thũng và sát khuẩn. Những người tỳ vị hư hàn, đi phân lỏng không nên dùng .
Công dụng Hạt ngưu bàng
Hạt của cây ngưu bàng được sử dụng nhiều trong những bài thuốc bắc. Đông y thường dùng Ngưu Bàng Tử để chữa cảm cúm, thông tiểu, trị sốt, sưng vú, cổ họng sưng đau, viêm phổi, viêm tai, thúc mụn nhọt nhanh vỡ. Liều dùng 6-12 g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với những thuốc khác
Giới thiệu về Ngưu bàng
Ngưu bàng có tên khoa học là Arctium lappa Linn. Thuộc họ Cúc Asteraceae. Tên gọi khác : Gobo, ngưu báng, đại đao, ác thực, hắc phong, thử niêm .
Đặc điểm sinh trưởng Cây ngưu bàng phát triển tốt nhất ở nhiệt độ 22-26ºC. Thích hợp nhất là đất pha cát. Ở miền Bắc Việt Nam, mùa trồng là tháng 9 -10 dương lịch, thu hoạch cuối tháng 3 năm sau. Vùng núi cao có khí hậu mát mẻ có thể trồng quanh năm.
Bạn đang đọc: Hạt Ngưu Bàng
Cây ngưu bàng thuộc loại cây thảo lớn, có thân thẳng, cao 1 – 2 m, có khía và phân nhánh. Lá hình trái xoan, mọc thành hình hoa thị ở gốc và mọc so le ở trên thân, phiến lá to, rộng 50 cm, gốc lá hình tim, đầu tù hay nhọn, mép có răng cưa hay gợn sóng, có nhiều lông trắng ở mặt dưới .
Dược tính của ngưu bàng
Tiếng Anh gọi củ ngưu bàng là burdock, tiếng Nhật gọi là củ gobo. Là một loại củ ngon lành đắt tiền của dân cư Nhật Bản và Nước Hàn. Nó có nhiều tính dương và tạo kiềm cho máu, mang lại quyền lợi cho sức khỏe thể chất, rất tốt cho người ăn chay trường và người bệnh. Rễ cây ngưu bàng có mùi vị đặc trưng đi từ nhạt sang ngọt và hơi hăng tuỳ thuộc vào tuổi và chất lượng của rễ ; trong củ ngưu bàng còn một vị hơi đắng rất khó nhận ra. Người ta cho rằng mùi vị ngon nhất nằm ngay bên dưới lớp vỏ. Rễ mềm nhất khi còn non tươi ; dễ gãy khi bị uốn cong, củ ngưu bàng mềm hơn củ cà rốt .
Rễ được giải quyết và xử lý khéo sẽ có sắc tố tươi giòn. Rễ già mỏng mảnh hơi khô và hơi hoá gỗ, có mùi như mùi đất. Rễ là phần bổ dưỡng nhất chứa nhiều inulin, vitamin B và những khoáng chất khác .
Cách trồng và chăm sóc.
Cách trồng
1. Lựa chọn đất
– Chọn loại đất cát pha tơi xốp, tốt nhất là đất bãi bồi khu vực ven sông. Thời vụ tốt nhất với miền bắc khởi đầu từ khoảng chừng tháng 9 âm lịch đến tháng 12 âm lịch, miền nam khi gần hết mùa mưa. Cây ngưu bàng ưa ẩm, chịu bóng nhưng không chịu ngập úng, nhiệt độ thích hợp để cây ngưu bàng tăng trưởng từ 18-35 ºC. Nếu nhiệt độ vượt quá 35 độ cần làm giàn che hạn chế ánh sáng mặt trời .
2. Xử lý đất
– Xử lý đất bằng vôi bột, tỉ lệ 500 kg vôi / ha. Cày đất và phơi ải từ 5 – 7 ngày .
3. Bón lót
– Bón lót bằng tro nhà bếp hoặc phân chuồng hoai mục, dùng máy cày bừa cho thật đều .
4. Khoan đất.
5. Ủ hạt ngưu bàng giống
– Lựa chọn hạt ngưu bàng giống ngâm ủ. Vào mùa đông ủ tỉ lệ 2 sôi 3 lạnh trong thời hạn 24 h. Sau đó vớt ra rửa sạch đem đi ủ, tốt nhất nên ủ cùng thóc giống như vậy sẽ tận dụng được sức nóng của thóc, kích thích nhanh quy trình nứt nanh của hạt ngưu bàng .
– Sau khi ủ giống chừng hai ngày ta đem hạt giống ra lựa chọn hạt nào nảy mầm trước đem ra trồng trước, hạt nào chưa nảy mầm tiếp tục đem đi ủ.
6. Khoảng cách trồng
– Khoảng cách trồng như sau : cây cách cây 10 cm, hàng cách hàng 70 cm, sau khi thả hạt giống xuống đất ta phủ một lớp đất mỏng mảnh chừng 0,5 cm trên mặt phẳng và tưới nhẹ cho hạt giống không thay đổi .
2. Chăm sóc
– Trong tuần tiên phong tra hạt ta triển khai tưới nhẹ ngày hai lần vào sáng sớm và chiều tối. Sau khi cây tăng trưởng hai lá mầm tùy theo thời tiết và nhiệt độ hoàn toàn có thể tưới ngày một lần, tiếp tục tổ chức triển khai thăm đồng để theo dõi .
Sâu bệnh
– Khi cây đang trong thời kỳ tăng trưởng lá mầm những loại sâu bệnh thường gặp đó là dế mèn và sâu đất thế cho nên ta phải có giải pháp phòng trừ hai loại sâu bệnh này .
Bón thúc
– Khi cây tăng trưởng chừng ba tháng bón thúc NPK, tùy theo cây xấu hay tốt mà có lượng phân bón cho hài hòa và hợp lý .
Thu hoạch củ ngưu bàng
– Sau khi cây đã đến chu kỳ luân hồi thu hoạch, đào qua một lớp sâu khoảng chừng 20 cm bên cạnh gốc cây. Tiếp đó, bơm nước ngập cánh đồng, dùng dao hoặc xẻng cắt lá để ngắn chừng 10 cm sau đó cầm nhổ củ ngưu bàng lên. Ngưu bàng nhổ lên khỏi mặt đất, đem đến điểm tập trung dùng vòi nước rửa sạch đất cát, cắt bỏ phần cuống lá còn lại, để nơi khô ráo, cho vào nilon 10 kg rồi để vào thùng giấy luân chuyển đến kho mát dữ gìn và bảo vệ trong nhiệt độ từ 15 – 20 ºC Những củ ngưu bàng ngắn, nhỏ đem đi thái lát phơi, sấy khô bằng điện hoặc hơi nước .
Sử dụng củ ngưu bàng
– Ngưu bàng là một món rau củ hoàn toàn có thể xào, nộm, chiên giòn, muối dưa, nấu canh xương dùng trong những món salad. Ngưu bàng khô hoàn toàn có thể dùng làm trà giải nhiệt … vv
Đặc điểm của cây Ngưu Bàng
Ngưu bàng là một cây sống hàng năm hay 2 năm, cao chừng từ 1-1, 5 m. Phía trên phân nhiều cành. Lá mọc thành hoa thị ở gốc và mọc so le ở trên thân. Lá to rộng. Hình tim, đường kính tới 40-50 cm, cuống lá dài, mặt dưới lá mang nhiều lông trắng. Hoa tự hình đầu, mọc ở đầu cành, đường kính 2-4 cm, cánh hoa màu hơi tím. Quả bé màu xám nâu hơi cong. Mùa hoa tháng 6-7, mùa quả tháng 8-9 .
Phân bố, thu hái hạt ngưu bàng và chế biến.
Cây ngưu bàng mới di thực từ Trung Quốc sang nước ta mấy năm nay (1959). Ngay tại Trung Quốc, nguồn cung cấp chủ yếu cũng do trồng trọt, ít thu nhập ở những cây mọc hoang. Trong đợt điều tra dược liệu Lào Cai ( Hoàng Liên Sơn) 7-1967, đoàn điều tra đã thấy ở vùng cao nguyên Bát Xát có cây ngưu bàng mọc hoang. Vào các tháng 8-9, khi quả chín thì hái về, đập lấy quả, phơi khô để lấy hạt ngưu bàng.
Nếu dùng rễ thì thu hoạch vào mùa xuân, trước khi ra hoa, nếu không rễ sẽ bị xơ nhiều và mất hết tính năng. Dùng hạt ngưu bàng thì hái quả vào tháng 8-9. Sau đó thì cần gieo ngay, hạt mọc mới tốt, sau khi gieo 18 tháng, tức là mùa xuân năm sau, đào rễ về, rửa sạch, thái thành từng miếng dài 2 cm, phơi hay sấy cho thật khô, để dữ gìn và bảo vệ .
Thành phần hóa học của hạt ngưu bàng
Trong quả ngưu bàng người ta chiết xuất được 15-20 % chất béo và một chất gọi là glucozit gọi là acttin C27H34O11. H2O. Ngoài ra còn lappin ( ancaloit ) .
Khi thủy phân chất acttin ( arotiin ) bằng axit nhẹ, ta sẽ được chất actigenin C21H24O6 và glucoza. Trong chất béo thành phần hầu hết gồm những glierit của những axit panmitic, stearic và oleic. Trong rễ ngưu bàng có tới 57 % inulin ( có khi tới 70 % ), 5-6 % glucoza, một chút ít chất béo ( 0,4 % ), chất nhầy, chất đắng, nhựa và muối kali ( nitrat và cacbonat ). Trong lá có men oxydara rất mạnh .
Source: https://dolatrees.com
Category: Cây
