LIM XẸT
Tên khác : Hoàng linh bắc bộ, lim vang, xẹt vảy
Tên khoa học: Peltophorum pterocarpum
(D.C.) Backer ex K. Heyne
Họ thực vật : Vang ( Caesalpiniaceae )
1. Đặc điểm hình thái
Cây gỗ lớn, cao 25-30 m, đường kính ngang ngực tới 50-60 cm. Vỏ màu nâu nhạt, có nhiều đường vòng quanh thân, khi già bong vảy. Thân thẳng, gốc có bạnh vè nhỏ. Cành có lông màu gỉ sắt .
Lá kép lông chim 2 lần, chẵn, màu xanh đậm, có 7-16 đôi cuống lá thứ cấp. Mỗi cuống lá có 5-15 đôi lá chét hình thuỗn trái xoan dài 1 cm, rộng 4-9 mm. Lá non có lông màu rỉ sắt, có lá kèm sớm rụng .
Hoa tự chùm màu vàng, mọc đầu cành, hình tháp. Hoa có lông màu gỉ sắt, lá bắc sớm rụng. Đài 5, tràng 5, có bao phấn lắc lư. Cuống hoa dài gấp 2-3 lần nụ. Bầu có lông đựng 3-4 noãn. Quả hình quả trám, mỏng mảnh, dài 9-13 cm, rộng 2-3 cm, màu nâu, có 2-4 hạt nằm chéo góc 450, vỏ hạt cứng .
Trong rừng tự nhiên Lim xẹt ra hoa hiệu quả ở tuổi 7-8, đến tuổi 15-20 rất sai quả. Hoa nở tháng 4-5, quả đậu dẹt, chín tháng 8-10. Khi quả chín, vỏ màu nâu sẫm, vỏ quả dính chặt cuống quả .
2. Đặc tính sinh thái
Phân bố trong rừng thứ sinh có độ cao 700 m trở xuống ở những vùng phía Bắc, miền Trung và 1000 m trở xuống ở những tỉnh phía Nam, có lượng mưa 700 – 2500 mm, nhiệt độ trung bình năm 20-25 oC, nhiệt độ trung bình tháng lạnh nhất dưới 15 oC, trên đất feralit vàng đỏ tăng trưởng trên phiến thạch mica, gnai, đất đỏ badan, đất bồi tụ, …
Cây ưa sáng, chiếm tầng trên trong rừng thứ sinh, hỗn loài với trám, dẻ, lim xanh, ngát, gội, ràng ràng, dung, … tái sinh theo đám sau nương rẫy, ở lỗ trống lớn trong rừng và bìa rừng .
3. Giống và tạo cây con
Cây 7-8 tuổi khởi đầu ra hoa, hiệu quả nhưng chỉ lấy giống ở cây 15-20 tuổi trở lên. Thu hái quả vào tháng 8-9, khi quả có màu nâu hoặc xám đen, phơi khô sẽ tự nứt ra, hạt có màu cánh dán, bóng và cứng .
Cất trữ hạt trong lọ sành, chum vại 1-2 năm vẫn giữ được tỷ suất nảy mầm 75-80 % hoặc cho vào túi nilông hàn kín để trong tủ lạnh ở 5-10 oC sẽ duy trì sức sống của hạt được vài năm. Mỗi kg hạt có 9.500 – 11 Nghìn hạt .
Ngâm hạt trong nước nóng 60-700 C để nguội dần sau 8-12 giờ vớt ra cho vào túi vải ủ trong bao tải, mỗi ngày rửa chua một lần, 3-5 ngày hạt nứt nanh, đem gieo vào bầu. Dùng bầu Polyêtylen kích cỡ 12×19 cm. Hỗn hợp ruột bầu gồm 70 % đất mặt trộn đều với 30 % phân chuồng hoai .
Mỗi bầu gieo 2-3 hạt đã giải quyết và xử lý và ủ nứt nanh. Nếu gieo trên luống thì đất phải được cày bừa kỹ, trộn đều với phân chuồng hoai 1,5 kg / mét vuông mặt luống. Gieo 1 kg hạt trên 400 mét vuông mặt luống, theo hàng, cự ly 20 cm x 5-10 cm. Sàng một lớp đất mịn lấp kín hạt, tủ một lớp rơm rạ và tưới giữ ẩm liên tục cho luống gieo hay bầu gieo .
Khi hạt nảy mầm, dỡ bỏ lớp rạ, thay bằng giàn che 30 % ánh sáng. Khi cây có 2-3 lá thật nhổ cấy vào bầu, cấy xong phải tưới nước, cắm ràng che bóng, ngăn ngừa dế cắn gốc cây con .
Trong 3 tháng đầu tưới nước đủ ẩm cho cây, mỗi ngày 1 lần, lượng tưới 3-4lít/m2. Định kỳ 15-20 ngày nhổ cỏ, phá váng, tưới nước phân chuồng hoai hoặc NPK(5:10:3) pha loãng 1% hay phân đạm sunfat nồng độ 15-20 g/lít nước.
Tiêu chuẩn cây con đem trồng : 7-12 tháng tuổi, cao 0,7 – 0,8 m, đường kính cổ rễ 0,4 – 0,5 cm, không cụt ngọn, bị sâu bệnh .
4. Trồng và chăm sóc rừng
Trồng ở những nơi đất còn đặc thù đất rừng, đất rừng nghèo, đất sau nương rẫy hoặc trảng cỏ cây bụi có cây gỗ rải rác .
Trồng theo băng, theo hàng, trồng làm giàu rừng hay theo phương pháp nông lâm tích hợp. Có thể trồng hỗn giao theo hàng với Lát hoa, Re gừng, …
Trồng cây con có bầu hoặc cây rễ trần .
Trồng những ngày có mưa hoặc râm mát vào tháng 4 đến tháng 8 .
Trồng tổng lực với tỷ lệ 1100 cây / ha, cự ly 3×3 m, giữa hai hàng cây hoàn toàn có thể gieo lúa, đỗ, lạc .
Trong thảm rừng nghèo, chặt cây cao che bóng, dây leo và dọn sống .
Cuốc hố 30×30 x30cm hoặc 40×40 x 40 cm .
Chăm sóc 3 năm đầu :
– Năm thứ nhất chăm nom 2 lần vào giữa và cuối mùa mưa. Trồng dặm cây chết, cắt bỏ dây leo, cây chèn ép, xới đất, làm cỏ phối hợp vun quanh gốc cây rộng 0,6 – 0,8 m .
– Năm thứ hai chăm nom 2 lần như năm thứ nhất, ngoài những cần chăm nom cả những cây tái sinh mục tiêu .
– Năm thứ ba thời gian chăm nom như năm 1 và 2. Nội dung chăm nom gồm phát dây leo, mở tán cho những cây lim xẹt và cây tái sinh mục tiêu bị chèn ép, xới đất quanh gốc rộng 0,6 – 0,8 m và vun gốc cây .
5. Khai thác, sử dụng
Gỗ giác lõi không phân biệt, màu hồng, hoặc giác lõi phân biệt giác màu vàng xám, lõi màu vàng nâu, vòng sinh trưởng rõ, rộng 4-8 mm, tia gỗ nhỏ và hẹp, thớ mịn, ít bị mối mọt, cong vênh .
Gỗ Lim xẹt thuộc nhóm V, cứng trung bình, nặng trung bình, khối lượng thể tích khô 740 kg / cm3, tỷ trọng 0,7. Dùng đóng đồ mộc gia dụng, trong kiến thiết xây dựng và giao thông vận tải vận tải đường bộ .
Rừng 10 tuổi tỉa những cây xấu, để lại 500-600 cây/ha, đến 18-20 tuổi tỉa lần 2 để lại 200-300 cây/ha nuôi dưỡng lấy gỗ lớn.
Có sẵn giống, dễ trồng, rễ cọc tăng trưởng, dùng để trồng rừng phòng hộ, cây cảnh quan thiên nhiên và môi trường. Rễ phụ có nốt sần chứa vi trùng cố định và thắt chặt đạm cộng sinh .
Tin mới nhất
Các tin khác
Source: dolatrees.com
Category: Cây
