Cây hoa mào gà

Cây hoa mào gà sử dụng hạt, bông hay mầm non làm dược liệu. Vị thuốc này có nhiều tác dụng quý như điều trị đi cầu ra máu, thổ huyết, khi hư, di tinh, chảy máu cam…

• Tên gọi khác: Cây mào gà, kê quan, cây mồng gà, kê quan hoa, cây bông mồng gà, kê đầu, đuôi lươn
• Tên khoa học: Celosia argentea
• Họ: Dền  (Amaranthaceae)

Mô tả về cây hoa mào gà

 Đặc điểm thực vật

Cây hoa mào gà hay cây mồng gà là một loại thực vật có hoa thuộc họ dền.  Cây thân mềm, sống một năm, được khoa học mô tả lần đầu tiên vào  năm 1753. Cây cho ra hoa rất đẹp và có nhiều màu sắc khác nhau như đỏ, trắng, vàng, cam… Trong đó, hoa mào gà trắng và đỏ là hai loại được tìm thấy nhiều nhất ở nước ta.

Các loại hoa mào gà thường gặp và nơi phân bố

– Hoa mào gà trắng:

Mào gà trắng còn có những tên gọi khác như cây đuôi lươn, thanh lương tử, mào gà đuôi nheo, bạch kê quan hoa hay cây bông mồng gà trắng … Cây mọc quanh năm, thân thẳng, nhỏ, vỏ ngoài nhẵn, phân nhiều cành. Chiều cao mỗi cây xê dịch từ 0,3 – 2 mét. Lá cây mồng gà trắng mọc so le, lá nguyên, hình mũi mác nhọn ở đầu, chiều rộng khoảng chừng 2 – 4 cm và dài cỡ 8 – 10 cm .
Mào gà trắng cho ra hoa vào mùa xuân đến mùa hè trong năm. Hoa màu trắng hoặc hơi hồng, mọc ở ngọn hoặc đầu cành, không có cuống. Mỗi bông hoàn toàn có thể dài từ 3 – 7 cm. Quả nang chứa nhiều hạt dẹt sắc đen hoặc nâu đỏ có đường kính chỉ khoảng chừng 1 mm .Loài mào gà hoa trắng hiện đang được trồng ở nước ta có nguồn gốc từ phía Đông Ấn Độ di thực sang. Cây hoàn toàn có thể mọc hoang hoặc được trồng ở khắp mọi nơi làm hoa lá cây cảnh, lấy dược liệu. Tại Châu Phi và 1 số ít nước Khu vực Đông Nam Á, người dân còn thu hái lá và hoa mào gà trắng để làm rau ăn hàng ngày .

– Hoa mào gà đỏ:

Cây hoa mào gà đỏ được dân gian gọi bằng nhiều tên khác như bông mào gà đỏ hay kê quan hoa. Tên khoa học là Celosia cristata L. Cây sống lâu năm, có thân cứng và nhiều cành nhẵn bóng. Lá dài, nhọn, có cuống và có những phiến là nguyên hình trứng .
Hoa màu đỏ tươi hoặc đỏ nhung, cứng, hình vại leo ra hai bên và nhăn nheo tựa như như mào gà. Hầu hết những bông đều không thấy cuống hoặc nếu có thì rất ngắn. Quả cây mào gà đỏ hình trứng hoặc hình cầu. Bên trong chứa 8 – 10 hạt màu đen, vỏ ngoài bóng .So với hoa mào gà trắng thì hoa mào gà đỏ có sắc tố và hình dáng đẹp mắt hơn nên thường được người dân trồng trong chậu để trước nhà làm cảnh. Cây tăng trưởng tốt nhất trong thiên nhiên và môi trường có khí hậu nóng ẩm và có nhiều ánh sáng .

Bộ phận dùng

Cả cây mồng gà trắng và đỏ đều sử dụng những bộ phận như hạt, cụm hoa và mần nin thiếu nhi làm dược liệu chữa bệnh trong y học truyền thống .

Thu hái – Sơ chế dược liệu

Hoa và hạt thường được thu hoạch vào tháng 9 – 10 hàng năm khi hạt chín. Cụm bông được cắt đem về phơi hay sấy khô. Đập hoa để tách lấy hạt, sau đó đem phơi lại lần nữa cho dược liệu thật khô sẽ dữ gìn và bảo vệ được lâu hơn .Cụm non của cây được thu hái vào bất kỳ thời gian nào trong năm .

Thành phần hóa học

Hạt mào gà trắng chứa chất béo và một số ít hoạt chất kháng sinh, tiêu viêm. Trong khi đó, cây hoa mào gà đỏ có chứa betanin, anthocyanin và hạt chứa chất béo .

Vị thuốc hoa mào gà

Tính vị, quy kinh

• Hoa mào gà trắng: Tính hơi hàn, vị đắng, quy vào kinh Can
• Hoa mào gà đỏ: Tính mát, vị ngọt

Hoa mào gà có tác dụng gì? Chủ trị

• Cây hoa mồng gà trắng có tác dụng thanh can minh nục, chống viêm, cầm máu, thoái ế, khử phong nhiệt, làm sáng mắt. Chủ trị cao huyết áp, thổ huyết, lỵ trực khuẩn, chảy máu mũi, lòi dom chảy máu, tiểu buốt, tiểu rắt, nhọt độc, bế kinh…
• Cây hoa mào gà đỏ: Giúp thanh nhiệt, cầm máu, trừ thấp, lương chỉ huyết. Chủ trị bệnh trị, rối loạn kinh nguyệt, khí hư, nổi mề đay ngoài da…

Cách dùng – Liều lượng

– Mào gà trắng :Ngày dùng 4 – 12 g hoa, 10-15 g hạt hoặc 30-60 g toàn cây theo hình thức sắc uống, làm hoàn hoặc nấu nước rửa ngoài .– Mào gà đỏ :Liều dùng 10 – 15 g mỗi ngày theo dạng sắc uống

Bài thuốc chữa bệnh sử dụng hoa mào gà

1. Chữa xuất huyết ruột, xuất huyết dạ dày:

Lấy 10 g hoa mào gà đỏ khô ( tương tự 25 – 30 g tươi ). Giã nhỏ. Mỗi lần uống 1 – 2 g x 3 – 4 lần trong ngày. Kết hợp lấy 10 hạt mào gà nhai kỹ, nuốt nước, lấy bã đắp ngay vị trí bị rắn cắn .

2. Chữa bệnh mề đay

Lấy 15 g bông mào gà trắng, 8 g quả thương nhĩ tử và 10 trái hồng táo. Thương nhĩ tử sao vàng, vô hiệu gai. Cho tổng thể vào ấm sắc uống ngày 1 thang. Kết hợp lấy mần nin thiếu nhi của cây hoa mào gà đỏ nấu nước để rửa ngoài khu vực bị tổn thương .

3. Điều trị bệnh đau mắt, viêm kết mạc trong giai đoạn cấp tính

Kết hợp hạt hoa mào gà trắng với đỗ phụ ( hoàng cầm ), long đởm mỗi loại 9 g, địa hoàng thán 15 g, hoa cúc trắng 12 g. Sắc uống ngày 1 thang .

4. Chữa rong kinh, máu ra nhiều trong kỳ hành kinh

Bài 1 :Lấy hoa mào gà trắng đem sấy khô, đống ý bột. Mỗi ngày 2 lần lấy 6 g bột thuốc pha chung với một chút ít rượu trắng uống khi đói bụng. Có thể thay thế sửa chữa rượu bằng nước ấm .Bài 2 :Dùng 30 g hoa mào gà đỏ sắc với rượu uốngBài 3 :Lấy 25 g bông mào gà đỏ nấu với thịt nạc lợn thành canh ăn trước ngày hành kinh khoảng chừng 3 ngày .

5. Điều trị thổ huyết

Bài 1 :Dùng 6 g hoa mào gà trắng sao chung với giấm, giã nhỏ. Uống thuốc chung với nước ấm hoặc chút rượu, mỗi ngày 2 lần .Bài 2 :Dùng cả cây hoa mào gà trắng dạng tươi hoặc khô. Sắc uống ngà 1 nắmBài 3 :Dùng 15 – 24 g hoa mào gà trắng tươi ( tương tự 6 – 15 g khô ) đem nấu chung với phổi lợn trong 60 phút. Chia làm 3 lần dùng trong ngày. Uống nước và ăn cả cái .

6. Điều trị bệnh nhiễm trùng âm đạo

Hạt mào gà đỏ 60 g, cây giần sàng 15 g. Nấu nước rửa vùng kín mỗi ngày 2 lần. Kiêng kỵ cho phụ nữa đang mang thai .

7. Điều trị khạc ra máu

Bài 1 :Lấy hoa mào gà trắng, bá tử nhân, bạch hoa thảo mỗi vị 30 g. Sắc uống 1 thang trong ngày .Bài 2 :Phối hợp 24 g hoa mào gà tươi với 30 g rễ cây cỏ tranh. Dùng ngày 1 thang theo dạng sắc uống .Bài 3 :Hầm 15 – 24 g hoa trắng hầm cùng phổi lợn cho nhừ rồi chia làm 3 lần ăn .Điều trị chứng bạch lỵLấy hoa mào gà trắng sắc chung với 200 ml và một chút ít rượu uống .

8. Chữa bệnh trĩ lở loét

Dùng hoa mào gà, ngũ bội tử mỗi vị 3 g. Tán bột mịn, trộn chung với một chút ít bột băng phiến rồi thêm mật lợn vào tạo thành hỗn hợp sền sệt. Bôi vào búi trĩ ngày 1 – 2 lần .

9. rị bế kinh

Hái 24 g bông mào gà tươi nấu chung với 60 g thịt nạc lợn thành canh. Chia 2 – 3 lần ăn trong ngày thay rau .

10. Điều trị bệnh lòi dom chảy máu

Bài 1 :Hoa mào gà trắng và hồi thảo liều lượng bằng nhau. Phơi khô, nghiền thành bột mịn rồi vo viên hoàn uống chung với nước cơm. Với size mỗi viên to bằng hạt ngô thì mỗi ngày uống 70 viên. Dùng thuốc khi đói bụng .Bài 2 :

Dùng 30g mào gà trắng kết hợp với hồ vương sứ giả và tông lư thán mỗi vị 30g. Tán tất cả thành bột. Mỗi lần sử dụng lấy 6g pha với nước cơm uống.

11. Điều trị sa trực tràng, bệnh trĩ, đi ngoài ra máu

Lấy 15 g hạt và hoa mào gà đỏ với 3 bát nước cho cạn còn 1 bát. Gạn ra chia uống 3 lần trong ngày. Có thể tán thuốc với số lượng lớn làm hoàn uống vĩnh viễn .

12. Chữa chứng tỵ nục ( Chảy máu cam hoặc xuất huyết ở mũi )

Bài 1 :Chuẩn bị thang thuốc gồm : Hoa mào gà trắng, bá tử nhân, cỏ nhọ nồi mỗi vị 30 g. Sắc lấy nước đặc, gạn uống mỗi ngày 1 thang .Bài 2 :Dùng toàn cây mào gà trắng 30 g. Sắc với 500 ml lấy 200 ml. Gạn thuốc chia uống 3 lần mỗi ngàyBài 3 :Dùng 30 g hoa mào gà trắng và 60 g rong biển ( hải đới ). Sắc uống 1 thang mỗi ngày cho đến khi khỏi bệnh .Bài 4 :Lấy 9 g bông mào gà hầm nhừ cùng với 250 g thịt lợn. Chia ăn 3 – 4 lần trong ngày .

13. Chữa bệnh cườm nước

Dùng mào gà hoa trắng, mẫu kinh căn và rễ cây ngải cứu mỗi vị 15 g. Sắc uống đều đặn mỗi ngày 1 thang .

14. Chữa huyết lâm

Bài 1 :Dùng bông mào gà trắng đốt cháy thành than. Hàng ngày lấy 15 – 20 g pha với nước cơm uốngBài 2 :Sắc 15 g hoa mào gà trắng lấy nước chia 2 lần uống vào buổi sáng và buổi chiều cho đến khi khỏi bệnh .

15. Điều trị bệnh di tinh, xuất tinh sớm ở nam giới

Mào gà hoa trắng 30 g, kim ti thảo và đường quân tử mỗi vị 15 g. Dùng thuốc theo dạng sắc uống .

16. Trị nổi nhọt độc ở vùng gáy

Bông mào gà, cỏ ngọc, lan nhất điểm hồng mỗi thứ một nắm. Giã nát với một chút ít đường đỏ rồi lấy bã đắp vào chỗ nốt nhọt .

17. Chữa ra nhiều khí hư

Bài 1 :Dùng 60 g hoa mào gà và 30 g sừng hươu. Tán toàn bộ thành bột mịn. Mỗi lần uống 6 g x 2 lần / ngày. Uống thuốc chung với một chút ít rượuBài 2 :Mào gà bông trắng 15 g, cây cỏ nến sao 6 g. Lấy 1 thang sắc uống hàng ngày .Bài 3 :Chuẩn bị 30 g mào gà hoa trắng và 1 con gà ác cỡ vừa. Gà làm sạch lông, bỏ phủ tạng. Nhét dược liệu vào trong bụng đem hầm chín ănBài 4 :Lấy 21 g hoa mào gà trắng, thích lê tử 15 g, ngân hạnh 10 quả bỏ hạt. Cho tổng thể vào ấm sắc uống ngày 1 thang .Bài 5 :Kết hợp những vị hoa mào gà trắng, đại kế căn, long nha thảo mỗi vị 9 g. Sắc uốngBài 6 :Tiên hạc thảo, ô rô cạn, hoa mào gà trắng mỗi vị 9 g. Dùng theo hình thức sắc uống, mỗi ngày 1 thang .Bài 7 :Lấy 9 g hoa mào gà trắng phơi khô, đống ý bột mịn. Uống mỗi ngày 1 lần vào buổi sáng trước khi ăn để trị ra nhiều khí hư màu trắng .Bài 8 :Dùng bạch truật, bạch linh mỗi vị 9 g, hoa xa tiền tươi 30 g, bông mào gà trắng 15 g và 2 quả trứng gà ta. Tất cả gộp thành 1 thang, sắc uống .Bài 9 :Mào gà hoa trắng 15 g và mặc ngư cốt 9 g. Dùng mỗi ngày 1 thang bằng cách sắc uống .

18. Chữa tiểu tiện ra máu, tiểu buốt

Dùng cây mào gà trắng đốt cháy thành than ( tồn tính ). Hàng ngày lấy 15 – 20 g pha với nước cơm uống. Hoặc hoàn toàn có thể dùng 15 g hoa trắng sắc uống .

19. Trị xuất huyết tử cung

Lấy 15 g hoa mào gà phối hợp với mai mực và đậu ván trắng mỗi vị 12 g. Sắc uống thay trà hàng ngày cho đến khi cầm được máu .

20. Chữa đi cầu ra máu

Bài 1 :Dùng bông mào gà trắng cho vào chảo nóng sao tồn tính, tán bột. Mỗi lần uống 6 – 9 g x 2 – 3 lần / ngàyBài 2 :Kết hợp 30 g hoa mào gà trắng với 30 g cây ngải cứu. Tất cả sao đen, trộn chung với nhau. Sắc uống .

21. Điều trị rắn độc cắn

Lấy 4 – 12 g hoa mào gà đỏ sắc uống hoặc dùng tươi giã lấy nước cốt uống

22. Điều trị bệnh kiết lỵ

Dùng cây bông mào gà đỏ và lan căn mỗi vị 50 g. Sao vàng, tán bột mịn, trộn chung với nước cơm làm thành viên hoàn cỡ hạt ngô. Mỗi lần uống 1 viên x 2 lần / ngày .

23. Điều trị bệnh cao huyết áp

Lấy 3 – 4 bông hoa mào gà đỏ đem sắc cùng 10 quả hồng táo. Chắt nước uống 2 lần trong ngày .

24. Chữa kinh nguyệt không đều

Bài 1 :Dùng cả hoa mào gà trắng và đỏ mỗi vị 9 g. Sắc lấy nước đặc uốngBài 2 :Lấy 15 g bông mào gà trắng hầm chung với 12 g long nhãn hoa, 9 g sung úy và 100 g thịt nạc lợn. Ăn làm 2 lần trong ngày. Trường hợp bị kinh nguyệt không đều có kèm theo khí hư thì thêm 9 g vỏ trắng rễ bạch lạp vào thang thuốc .

25. Chữa đau bụng ở phụ nữ sau sinh

Dùng 30g hoa mào gà sắc chung với rượu vang uống

26. Trị viêm âm đạo do trùng roi

Lấy hoa mào gà đỏ sắc lấy nước rửa âm đạo. Trùng roi hoàn toàn có thể bị hủy hoại sau 5 – 10 phút tiếp xúc với nước sắc mào gà .

Lưu ý khi dùng cây hoa mào gà

• Người bị béo phì, u cục tránh dùng
• Người có chức năng tiêu hoa kém, ăn không tiêu, sợ lạnh, tay chân lạnh không dùng cây hoa mào gà trắng.  Dược liệu này có tính nê trệ, nếu sử dụng sẽ khiến các vấn đề trên thêm trầm trọng.
• Ngoài làm thuốc, cây hoa mào gà còn có thể làm thực phẩm chế biến ra nhiều món ngon như hoa mào gà xào tôm, canh hoa mào gà nấu thịt bằm, mào gà xào thịt vịt… Các bà nội trợ có thể chế biến các món ăn này cho cả nhà dùng trong những ngày hè nóng nực để giải nhiệt, kích thích tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón.

Bạn có thể tham khảo thêm

Source: dolatrees.com
Category: Cây